Jak pokonać strach i lęk?
„Odwaga to panowanie nad strachem, a nie brak strachu” – Mark Twain
Bardzo lubię ten cytat, ponieważ mówi o tym, że przeżywanie strachu jest naturalną częścią naszego życia. Każdy z nas go doświadcza. Po drugie daje nadzieję, że można nauczyć się panować nad strachem i lękiem i efektywnie działać mimo tych emocji.
Przyznaj, czy bałeś się wsiąść pierwszy raz na rower albo pojechać samotnie w podróż samochodem? Ja tak, nawet bardzo a mimo wszystko jeżdżę. Poznajmy się bliżej z tą trudną emocją.
Strach czy lęk
Potocznie używamy zamiennie słów lęk i strach, ponieważ zauważmy ich cechy wspólne. Warto jednak uściślić, że lęk i strach to nie to samo. Lęk jest złożonym stanem emocjonalnym podobnym do strachu. Oba te uczucia powodowane są podobnymi procesami, które zachodzą w mózgu i skutkują podobnymi reakcjami fizjologicznymi.
Różnica ich polega na tym, że strach jest związany z realnym i zauważalnym zagrożeniem. Takim zagrożeniem może być np. pożar w mieszkaniu lub widok ciężarówki, która zajeżdża nam drogę. Natomiast lęk pojawia się, gdy nie istnieje namacalne niebezpieczeństwo. To jest sytuacja, gdy po wyjściu z domu zastanawiasz się czy wyłączyłeś żelazko czy nie? i próbujesz w głowie odtworzyć wszystko co robiłeś przed wyjściem, z każdą sekundą czując coraz większy niepokój. Pojawia się też w tedy, gdy np. myślimy o ilości zadań, które nas jeszcze czekają. Pojawia się tym częściej, im częściej doświadczamy stresu.
Kiedy lęk zaczyna być problemem?
Strach zwykle szybko mobilizuje nas do działania. W przytoczonych powyżej sytuacjach, zaczęlibyśmy np. gasić pożar lub/i wezwalibyśmy straż pożarną, w przypadku nadjeżdżającego tira pewnie automatycznie zmienilibyśmy pas lub zjechalibyśmy na pobocze. Odczuwanie lęku również może być dobre, gdy mobilizuje nas do zadbania o nasze bezpieczeństwo. Problem zaczyna się gdy lęk zaczyna nam ograniczać różne aspekty życia.
Lęk może w sposób niezauważany i nieoczywisty przejąc kontrolę nad naszym życiem. Czasem przejawia się w skłonności do nieustannych zmartwień i obaw, w trudności z zasypianiem, w zagrożeniu utraty pracy ze względu na paraliżujący strach przed wystąpieniami publicznymi lub jazdą samochodem, samolotem. Może objawiać się nie przyjmowaniem nowych wyzwań lub powstrzymywaniem się przed szukaniem nowej pracy z lęku przed porażką.
Pokonanie lęku
Jakikolwiek odczuwasz lęk wiedz, że masz szansę na dobre funkcjonowanie w życiu prywatnym i zawodowym. Program powrotu do formy rozpoczyna się od zrozumienia źródeł swojego lęku, sposobu jego powstawania i szukania sposobów, które okażą się dla Ciebie skuteczne. Co ważne, możliwe jest odzyskanie pewności siebie i poczucia wpływu na swoje życie.
Skrypty lęku zapisane w mózgu
Dzisiejsza nauka dokonała wielu odkryć, dzięki czemu bardziej rozumiemy jakie są neurologiczne źródła strachu. Badania dowodzą, że w mózgu zachodzą dwa osobne procesy, w wyniku których powstaje lęk. Pierwszym z nich jest ten, który powstaje w korze mózgu i jest związany z tym jak odczuwamy zmysłami oraz tym, co myślimy w określonej sytuacji. Drugi przebiega w ciele migdałowatym i uruchamia reakcję „walcz” lub „uciekaj”.
Proces w korze mózgowej, oparty na naszej interpretacji zdarzenia, może generować nasilenie lęku. Tak, nasze myśli mogą potęgować lęk. Wobec tego oczywiste staje się, że kiedy wpłyniemy na nasz sposób myślenia, możemy zmienić odczuwane natężenie leku. W tym obszarze praca z lękiem skoncentrowana jest głównie na procesach poznawczych.
W przypadku ciała migdałowatego sytuacja nie jest tak oczywista, ponieważ jej rolą jest przypisywanie emocjonalnego znaczenia sytuacjom, ludziom oraz tworzenie wspomnień emocjonalnych. Oznacza to, że bez twojego świadomego udziału jakaś sytuacja może wytwarzać lęk. Jest jednak wyjście.
Neuroplastyczność mózgu
Badania prowadzone nad działaniem mózgu dowodzą, że ma wysoki poziom neuroplastyczności, czyli dużą zdolność zmiany własnych struktur i reorganizacji schematów reagowania. Uwidacznia się to m.in. u osób po udarze, które uczą się korzystać z nieuszkodzonych obszarów mózgu aby poruszać rękami.
Co więcej okazuje się, że samo myślenie o jakimś działaniu, np. graniu piosenki na pianinie, powoduje zmiany w mózgu. Ludzie, którzy osiągnęli duży sukces w swoim życiu, chętnie korzystają z tego dobrodziejstwa, by wzmacniać w sobie pożądane sposoby działania.
Sama psychoterapia, co dowiedziono (Linden 2006), również powoduje zmiany w mózgu – niweluje aktywność pewnych części i pobudza działanie innych. Jest to bardzo pokrzepiające, ponieważ potwierdza, że możemy przeprogramować swój mózg, by działał bardziej na naszą korzyść.
„Trzeba sprostać własnym lękom, a one ulotnią się niczym mgła w promieniach słońca” – John Flanagan
Gdzie szukać wsparcia w pokonaniu lęku?
Nie ulega wątpliwości, że w drodze wychodzenia z lęku potrzebne jest wsparcie drugiej osoby. Samo czytanie książek nie rozwiąże problemu, potrzebne jest doświadczanie, eksperymentowanie, i pomoc w zrozumieniu pewnych mechanizmów. Zależenie od tego, jak dużego doświadczasz lęku, możesz skorzystać z pomocy coach-a na sesjach coachingu lub psychoterapeuty na konsultacjach terapeutycznych. Jeśli masz wątpliwość, co będzie dla Ciebie najlepsze, napisz do mnie. Wspólnie określimy to na pierwszym spotkaniu.
Certyfikowany Life i Job Coach , Członek World Association for Positive and Transcultural Psychotherapy (WAPP), Licencjonowany Konsultant Odporności Psychicznej MTQ i Psychoterapii Pozytywnej, praktyk Mindfulness i Compassion Living, pasjonat psychosomatyki, trener mentalny pewności siebie i wykładowca.
Pomogę Ci wyjść z utknięcia, chaosu i frustracji do mądrego i dobrego życia. W balansie między pracą a życiem prywatnym, w zdrowych relacjach.
Sesje coachingowe, psychoterapeutyczne prowadzę Online oraz we Wrocławiu i Zgorzelcu.